Xạ hương là loại dược liệu quý hiếm và khá đắt đỏ. Và với giá trị như vậy, chúng cũng có những công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe của con người.
Xạ hương có nguồn gốc từ chất dịch tuyến. Loại dược liệu này được lấy từ các loài động vật như chồn hương, hươu xạ. Ngoài ra, chúng cũng lấy từ thực vật hoặc dùng cách nhân tạo. Là dược liệu quý và có nhiều công dụng nhưng vẫn còn nhiều người chưa biết đến loại dược liệu này.
Vậy xạ hương là gì? Có những công dụng gì? Hãy cùng Thảo dược An Nam tìm hiểu về loại thảo dược quý này ngay bây giờ nhé!
Xạ hương là gì?
Tên khác: Lạp tử, hươu xạ, sóc đất, nguyên thốn hương.
Tên khoa học: Moschus moschiferus L.
Họ: Cervidae.
Đặc điểm
Xạ hương là dược liệu quý được lấy từ chồn hương, hươu xạ. Đó là một chất đặc lổn nhổn do hạch ở sát dương vật của con đực. Chúng có màu nâu đỏ, nhưng khi để khô chúng có dạng khối lổn nhổn màu nâu hung rồi chuyển dần sang màu xám.
Hươu xạ có hình hạt to bằng hạt gạo, màu vàng xám. Khi chúng ở gần lỗ của bao xạ sẽ có hạt to và màu tím đen.
Bộ phận sử dụng
Chúng ta sẽ sử dụng túi xạ đã phơi khô và hạt xạ bên trong túi.
Phân bố
Hươu xạ thường sinh sống phổ biến trong các cánh rừng Đông Bắc Á và chủ yếu ở rừng núi cao 1.000 – 2.000m. Ban ngày chúng ẩn mình trong các bụi cây đến chiều tối mới đi kiếm ăn.
Chúng ta có thể thấy nhiều loài động vật này ở Liên Xô, Trung Quốc, Mông Cổ, Triều Tiên, Ấn Độ, Nepal, Mianma. Ở Việt Nam, ta sẽ thấy chúng ở các khu vực núi cao như Lạng Sơn, Cao Bằng.
Thu hoạch và chế biến
Khi bắt được lạp tử, cẩn thận xẻo lấy túi xạ của chúng. Sau đó mang túi xạ, thường người ta sẽ xẻo rộng hơn, sau đó treo trong nhà phơi khô. Để đảm bảo thì nên dùng lá trầu bọc túi xạ lại đến khi khô thì bảo quản trong lọ kín.
Có một cách khác để thu hoạch túi xạ là dùng dùi sắt nóng hung cháy hết lông bên ngoài túi xạ. Cách này nhằm mục đích làm khô túi xạ nhanh hơn.
Có 2 cách chế biến:
· Nhúng túi xạ vào nước nóng, túi xạ ướt thì cạo sạch lông da. Làm sạch rồi mở túi xạ, thái mỏng nhỏ rồi nghiền thành bột.
· Lấy hạt xạ ra rồi lấy túi sao đen đánh thành bột. Sau đó cho hạt xạ vào tán chung đến khi đều và mịn.
Bảo quản
Để bảo quản xạ hương, chúng ta phải để chúng trong lọ kín, nơi khô ráo để hạn chế làm mất mùi hương vốn có.
Lưu ý, để xạ hương tránh xa các chất có mùi thơm như bạc hà, băng phiến.
Thành phần hóa học
Trong xạ hương có chứa chất béo, chất nhựa trắng, cholesterine, muối calci, amoniac, một tinh dầu 34% (muscon). Muscon chính là hoạt chất thơm nhất.
Xạ hương còn có hoạt chất normuscone và các thành phần khác như protid, acid amine, ure, photpho, Ca, K, Na, Mg,…
Tìm hiểu tác dụng chữa bệnh của Xạ Hương
Theo y học cổ truyền
Tác dụng: Hoạt huyết tán kết, chỉ thống thôi sản, khai khiếu tinh thần.
Chủ trị: Kinh phong, sang thương thũng độc, trung tích kinh bế, kinh giản trúng phong. Chữa nhiệt nhập tâm bào, tâm phúc bạo thống, bào y bất hạ, diệt dã tổn thương.
Theo y học hiện đại
· Kháng viêm, kháng khuẩn: Xạ hương làm ức chế tụ cầu vàng, trực khuẩn E. Coli và khuẩn thổ tả heo. Bên cạnh đó, nó còn có công dụng kháng viêm trên mô hình gây viêm khớp được thử trên chuột đồng.
· Chống ung thư: Loại dược liệu quý này có khả năng ức chế tế bào ung thư. Có tác dụng mạnh với ung thư thực quản, ung thư bàng quang, ung thư đại tràng, ung thư tuyến bao tử. Còn đối với ung thư tâm vị thì không thể hiện rõ được.
· Đối với tử cung: Hươu xạ giúp hưng phấn đối với tử cung bị cô lập. Đặc biệt có tác dụng mạnh với tử cung có thai.
· Hệ tuần hoàn – hô hấp: Dược liệu có khả năng làm hưng phấn tim cô lập, tăng gấp đôi lưu lượng máu ở động mạch vành. Bên cạnh đó, xạ hương còn có tác dụng tăng tần số hô hấp và nâng cao huyết áp.
· Hệ thần kinh trung ương: Hoạt chất muscone có công dụng hưng phấn hệ thần kinh trung ương. Nó giúp cải thiện tuần hoàn não, hạn chế phù não. Đặc biệt, dược liệu này còn giúp tăng khả năng thích nghi của hệ thần kinh trung ương khi rơi vào tình trạng bị thiếu oxy.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ xạ hương
Chữa chứng bong gân vùng eo lưng
Sử dụng dịch chích xạ hương 0,2% tiêm vào vùng eo, lưng bị đau. Mỗi tuần 1 lần, mỗi lần chỉ được tiêm 2-4ml. Thực hiện 2 tuần rồi ngưng, sau một thời gian thì thực hiện tiếp.
Chữa bệnh vạch mành
Sử dụng xạ hương làm thành viên ngậm lactose giúp trị đau thắt ngực rất tốt. Theo nghiên cứu, trong 160 ca thì có khoảng 119 ca có tác dụng mạnh, 27 ca tác dụng chậm hơn, số còn lại không có tác dụng.
Tuy nhiên, có thể xảy ra tác dụng phụ như nôn nhẹ, chóng mặt, thay đổi mạch và huyết áp.
Chữa bệnh viêm gan, xơ gan
Sử dụng dung dịch xạ hương 5% chích vào hai huyệt chương môn, kỳ môn hai bên. Thực hiện 1 lần 1 tuần, liên tục trong 4 tuần rồi nghỉ. Lưu ý, mỗi lần chích 2ml.
Chữa bệnh Bạch điến phong
Sử dụng dung dịch xạ hương 0,4% chích vào vùng bị bệnh. Tùy vào tình trạng bệnh sẽ có liều dùng tương ứng. Thực hiện 2 lần một tuần, liên tục trong 3 tháng.
Thai chết lưu, nhau thai không ra
Sử dụng 0,15g xạ hương và 1,5g nhục quế, tán thành bột mịn. Chia bột thành 2 lần uống với nước nóng.
Lưu ý khi sử dụng xạ hương
Tuy là dược liệu quý nhưng không phải ai cũng có thể dùng được. Trong một số trường hợp không nên sử dụng xạ hương, bao gồm:
· Không dùng cho bệnh nhân có cơ thể suy nhược
· Không dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú
· Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Hy vọng những thông tin Thảo dược An Nam chia sẻ có thể giúp bạn đọc có thêm một phần kiến thức về đặc điểm và công dụng của xạ hương trong việc điều trị bệnh.
